Περί στεγανών και "υποκουλτούρας": Η σύγχρονη εκδοχή του "Πας μη Έλλην, βάρβαρος"

Αμερικανικών σειρών -και όχι μόνο- συνέχεια…
Δεν είχα σκοπό να το τραβήξω, αλλά με ανάγκασαν κάποια σχόλια που έλαβα τόσο στο προηγούμενο ποστ, όσο -κυρίως- στο προσωπικό μου mail. Σχόλια κατά το πλείστον απαξιωτικά. Για τις συγκεκριμένες σειρές στις οποίες αναφέρθηκα, αλλά και για τους θεατές τους. Κατά προέκταση, δηλαδή, για μένα που είμαι ένας απ’ αυτούς.
Καθένας, βέβαια, δικαιούται να έχει τις απόψεις του. Ωστόσο, η άποψη, η κρίση, διαμορφώνεται κατόπιν ΓΝΩΣΗΣ. Δεν είναι δυνατόν να κρίνεις κάτι για το οποίο έχεις μαύρα μεσάνυχτα. Αλλά, ως γνωστόν, υπάρχει μια κάστα ανθρώπων που θεωρεί a priori σκουπίδι οτιδήποτε δε συνάδει, θεωρητικά, με τη -συνήθως αυθαίρετη και αβάσιμη- ιδέα που έχουν σχηματίσει οι ίδιοι για το προσωπικό τους «πολιτιστικό υπόβαθρο»…
Για τα κάνω πιο λιανά: Εγώ, σου λέει ο άλλος, είμαι άνθρωπος του πολιτισμού, των γραμμάτων και της τέχνης. Επομένως, είναι καθήκον μου ν’ ακούω για αμερικάνικη υποκουλτούρα και να βγάζω την μπέμπελη…
Το ερώτημα, βεβαίως, που τίθεται εδώ είναι ποιος παράγει τελικά υποκουλτούρα; Ή έστω ποιος τη συντηρεί; Αυτός που λανσάρει ένα προϊόν και σου λέει δοκίμασέ το κι άμα γουστάρεις πάρ’ το; Ή αυτός που το απορρίπτει αυθωρί και παραχρήμα μόνο και μόνο εξαιτίας της προέλευσής του;…
Ανάλογα σχόλια είδα ότι υπήρχαν και στο σχετικό ποστ του Αλέξη Σταμάτη. Κάποιος, μάλιστα, «του την είπε» -μεταξύ σοβαρού και αστείου- αναρωτώμενος πώς μπορεί και συνδυάζει τον αγαπημένο του Βισκόντι με το «Prison Break», λόγου χάρη…
Ξέρετε τι μου θυμίζουν όλα αυτά; Τις «κατηγοριοποιήσεις» της δεκαετίας του ’70. Ήσουν «ροκάς», για παράδειγμα; Επιβαλλόταν διά ροπάλου να βουλώνεις τ’ αυτιά σου σε οποιονδήποτε άλλο ήχο!
Με εκνευρίζει αφόρητα η στεγανοποίηση. Το ίδιο συμβαίνει και στο χώρο της λογοτεχνίας. Μου έχει συμβεί και προσωπικά, επανειλημμένα. Κάποιοι με χλεύασαν όταν ομολόγησα (ανερυθρίαστα!) ότι απόλαυσα, ως ένα βαθμό, τον «Κώδικα Ντα Βίντσι», όταν δήλωσα ότι θεωρώ το συγκεκριμένο βιβλίο από τα κορυφαία στην κατηγορία του και το συγγραφέα του μάγκα. Ή, πιο πρόσφατα, κάποια φίλη απόρησε βλέποντάς με στην παραλία να διαβάζω Στίβεν Κινγκ. Αλλά τουλάχιστον αυτή δεν είναι στενοκέφαλη. Της συνέστησα να διαβάσει δυο τρία βιβλία του, τα πήρε, τα διάβασε και απάλλαξε το μυαλό της απ’ τα στεγανά που της είχαν επιβάλει οι αμπελοφιλοσοφίες της ψυτοκουλτούρας…
Για να καταλάβω: τι με εμποδίζει να λατρεύω τον κυνισμό του Ντοστογιέβσκι και παράλληλα να απολαμβάνω τον αποκρυφισμό του Κινγκ; Τι μου απαγορεύει να βουλιάζω στη μαγεία του Αντονιόνι και ταυτόχρονα να διασκεδάζω με τους καταιγιστικούς ρυθμούς του «Heroes»; Τι με καταναγκάζει να θαυμάζω τις παραβολές του Όστερ και από την άλλη να μην περνάω καλά με τις δικολαβίες του Γκρίσαμ; Τι με εκβιάζει να μαγεύομαι με τα πλάνα του Ιναρίτου-Γκονζάλες, αλλά να μην τολμώ να χαθώ μαζί με τους «Lost»;
Τίποτα απολύτως. Γιατί στην τέχνη, γιατί στη λογοτεχνία, δεν υπάρχουν κλισέ, δεν υπάρχουν στάνταρντ, δεν υπάρχουν στεγανά. Γιατί αυτοί που επιβάλλουν τα κλισέ, τα στάνταρντ, τα στεγανά, στην ουσία δεν κάνουν τίποτ’ άλλο παρά να παραφράζουν το αρχαίο φασίζον ρητό «Πας μη Έλλην, βάρβαρος». Το οποίο, στην προκειμένη περίπτωση, θα μπορούσαμε νε το μεταφράσουμε ως «Παν αμερικανικόν, σκουπίδι»…